Chu Vũ
Lăo Hải chống gậy khật khuỡng , từng buớc chậm chạp đi đến vuờn hoa công cộng gần nhà. Hàng năm cứ vào cuối mùa Xuân, lăo lại vui mừng hớn hở đón nhận những tia nắng vàng và hơi ấm đầu mùa Hạ, như mỗi sáng thuờng lệ lăo chọn chiếc ghế đá quen thuộc ngồi hàng ngày. Chị ghế đá và các anh sồi, anh sao, anh khuynh diệp, anh olive, chị phượng tím, phượng đỏ v.v... khi vừa chớm thấy bóng dáng Lăo Hải thấp thoáng xa xa nơi đầu phố đă cùng nhau ồn ào tranh nhau lên tiếng :
- Ôi các anh chị coi ḱa Lăo ǵa lại dẫn xác đến ḱa. Chị ghế đá tranh lời nói:
- Lại khổ thân tôi rồi, cái mông của Lăo hôi không chịu đuợc vậy mà đặt lên nguời tôi mấy tiếng đồng hồ th́ nhịn thở ǵ thấu, nhưng cũng có điều làm tôi thương Lăo đấy các anh chị ạ. Các anh cây xung quanh chị ghế đá cùng nhao nhao lên tiếng:
- Thương cái ǵ thế , chị ghế đá ơi có thể tiết lộ cho chúng tôi biết chút xíu được không?, hai chị phượng cũng nhào vô lên tiếng the thé:
- Chị ghế đá ơi , tụi em ghen với chị đó, đầu mùa Hè mà sáng sáng chị được lăo ôm ấp, kề vai kề lưng, sướng rên lên c̣n làm điệu ǵ nữa .
- Chị ghế đá cong cớn đanh đá đáp lại: Mấy cô muốn không? Chị nhường cho đấy. Nói rỡn vậy thôi chứ mấy anh chị đừng nghĩ bậy bạ nhảm nhí nghe, tôi coi Lăo như là Bố già vậy mà. Thật tội nghiệp Bố sống như không có sự sống, câm lặng, cô đơn kể từ ngày Mẹ già qua đời. Đáng thương lắm các anh chị ơi.....tôi coi như là ông Bố ruột tôi vậy mà.
- Mấy anh cây vội nhảy vào lên tiếng can ngăn: thôi ,thôi , mấy cô ơi có im đi không nào.! Để chị ghế đá nói ra cái điều làm chị thương ra làm sao cho mà nghe xem nào.
- Chị ghế đá lên tiếng:
- Vâng! Bố già này đă qua lại mấy mùa hè, riết rồi tôi cũng quen hơi bén tiếng đấy, dần dà tôi như có linh cảm hiểu được những suy nghĩ thầm kín của Lăo đó. Hết Hè rồ́ qua Thu, Đông, Xuân cả hơn nửa năm trời....nhiều buổi sáng tôi cũng nhơ nhớ cái lối kể chuyện th́ thầm, dí dỏm của Lăo đấy, các anh chị ạ.
Như các anh chị thấy đấy, Lăo ra ngồi đây nhưng hồn như lạc đi đâu đó, nhiều khi như lạc vào cửa thiền, chùa triền miếu tự ấy ... các anh chị ạ. Mới sáng qua em nghe Lăo nói với em như nói với con những mẩu chuyện vụn vặt không liên hệ với nhau như:
- Con biết không?
- Người nước Vệ bỏ nước chạy , đến tá túc xứ người vẫn giữ thói đập phá nhau . Ai kém ḿnh th́ khinh , ai hơn ḿnh th́ phá . Ngồi khoanh tay không làm ǵ , ai làm th́ chê bai ......Ngưng một chút Lăo lại tiếp:
- Con biết không:
- Danh vọng, địa vị, sự thành công thường có khuynh hướng gia tăng cái tôi của người ta. V́ vậy, người ta sẽ lạc lối, giống như người lạc đường không thể về nhà được.
Nước Vệ ngày xưa có miếu Tri Quan Âm
mỗi ngày có vô số người tới thắp hương lễ bái, khói
hương nghi ngút, một số người đồn đại là miếu linh
thiêng quá . Miếu này nghe nói là do công sức của mọi
người dân xă Tri Quan này góp công góp của xây dựng lên
từ thời vua cuối cùng của nước Vệ, xong trao cho mấy ông
Từ già trông coi lo việc nhang đèn sớm tối , riết rồi
mấy cụ Từ này coi như miếu là của riêng họ. Những người
Vệ khác ở khắp nơi nghe tin miếu linh thiêng hiển Thánh
, t́m đến chiêm ngưỡng lễ bái, muốn t́m hiểu tự sử, đều
bị mấy ông Từ này viện đủ điều để từ chối. ngưới dân xă
Tri Quan này mà kể lại liền bị mấy Ông Từ chửi bới liền:
Biết ǵ mà nói, có là người xây dựng và giữ miếu
không?....mà dám nói năng.
Miếu mỗi ngày đều ngập trong khói hương và những lời cầu
đảo, Trong miếu có vài vị Từ khá lớn tuổi thaät ñaùng
kính và một tên tiểu Từ. Tên này rất hay hống hách với
khách thập phương và ngay cả với dân làng xă Tri Quan.
Tên này lo việc quét dọn quanh miếu và lau chùi bàn thờ,
kệ thờ . Quanh quẩn hàng ngày với Phật dần dà nhiễm được
chút Phật tính. Trải trăm năm dọn dẹp nghe kinh kệ cạnh
Phật, tiểu Từ đă có chút linh.
Một ngày, bỗng Phật dạo đến ngôi miếu nọ, thấy khói
hương rất vượng, hài ḷng lắm. Lúc rời miếu, ngài vô
t́nh nh́n thấy tiểu Từ đứng khúm núm.
Phật dừng lại, hỏi tiểu Từ: "Ta gặp ngươi hẳn là có
duyên, ta hỏi ngươi một câu, xem ngươi tu luyện một trăm
năm nay có thật thông tuệ chăng. Được không?"
Tiểu Từ gặp được Phật rất mừng rỡ, vội vàng đồng ư. Phật
hỏi: "Thế gian cái ǵ quư giá nhất?"
Tiểu Từ suy ngẫm, rồi đáp: "Thế gian quư nhất là những
ǵ không có được và những ǵ đă mất đi!". Phật gật đầu,
đi khỏi.
Lại một trăm năm nữa trôi qua, tiểu Từ vẫn tu luyện
trong miếu Tri Quan Âm, Phật tính của tiểu Từ đă mạnh
hơn.
Một ngày, Phật đến trước miếu, hỏi tiểu Từ: "Ngươi có
nhớ câu hỏi một trăm năm trước của ta không, giờ ngươi
đă hiểu nó sâu sắc hơn chăng?"
Tiểu từ nói: "là những ǵ không có được và những ǵ đă
mất đi .
Phật bảo: "Ngươi cứ nghĩ nữa đi, ta sẽ lại t́m ngươi."
Một trăm năm nữa lại qua. tiểu Từ nh́n suốt ngày thấy
nhiều người tới lui cúng bái, tạo ra tiếng tăm linh
thiêng, dân làng xây ra miếu ngày xưa quả thật là anh
hùng, oai phong quá, tiểu Từ có ư yêu thích, coi như là
của riêng nhóm Từ giữ miếu. Ngày nào nh́n thấy miếu tiểu
Từ cũng vui, rồi hắn thấy hôm nay là vui sướng nhất
trong suốt ba trăm năm qua. Bỗng dưng, mưa gió lớn lại
nổi, làm mọi người đang lễ bái bỏ đi hết, nhang đèn tắt
ngúm, khói hương tàn lụi. Tiểu Từ giây khắc thấy mất
mát, cô đơn, đớn đau.
Lúc đó Phật tới, ngài hỏi: "Tiểu Từ, một trăm năm qua,
ngươi đă suy nghĩ thêm chưa: Thế gian này cái ǵ quư giá
nhất?"
Tiểu từ nghĩ tới miếu , đáp với Phật: "Thế gian này cái
quư giá nhất chính là cái không có được và cái đă mất
đi, cố sống với quá khứ, và quên đi hiện tại"
Phật cười nụ và nói: "Tốt, nếu ngươi đă nhận thức được
như thế, ta lại cho ngươi một lần nữa vào sống cơi người
nhé!".... .Mà ta nói trước, kiếp này nhà ngươi nhiều
thăng trầm lắm đó, lúc lên voi th́ vơng lọng xênh xang,
c̣n khi xuống chó th́ tha hồ nhà ngươi mà xun xoe, vẫy
đuôi liếm gót chân chủ đấy nghe....
Lăo lại nghỉ một chút rồi tiếp, Đây là lời Nam Hải Dị
Nhân:
- Người nước Tần mất cung , người nướcTần lượm được
cung , có đi đâu mà thiệt'. Người nước Vệ mất cung không
tiếc , ch́ sợ người Vệ khác lượm được . Người Vệ thấy
người ngoại quốc thành công th́ xuưt xoa khâm phục ,
thấy người đồng hương thành công th́ khổ sở , hậm hực .
Người Vệ có tài chịu đói khổ , đến độ coi bần hàn là đức
hạnh , với điều kiện là không có người Vệ nào khá giả
hơn ḿnh .
Nước nào có người v́ đại cuộc chiến đấu cho nước non xứ
sở . Người nước đó ắt coi là anh hùn , nhưng người nước
Vệ lại cho là quái gở, ngờ vực đủ điều và nhiều người Vệ
khác cũng lại cho là như thế . Ta đi ṃn gót giày , chưa
thấy có dân nào kỳ dị như vậy .
Dân trí như vậy mà nước khá được , cổ kim chưa từng có
....
Lời bàn Kim Thánh Thán
Đọc sách cổ, không ǵ thú hơn lời bàn của Kim Thánh
Thán. Văn Thánh Thán sắc như dao, viết như đâm vào ruột
gan người ta. Đọc Thánh Thán, ta hiểu người xưa việc xưa
hơn cả Sử Kư Tư Mă Thiên .
Có điều Kim Đại Nhân là người uyên bác, lẽ nào không
biết rơ rằng người nước Vệ là con rồng cháu tiên, làm ǵ
có chuyện thối thân của loài cà cuống, cà cuống là giống
chết đến đít vẫn c̣n cay.
Th́ ra cái ông Thánh Thán này có phải là Thánh Thán thật
hay giả đây?....
Các anh chị à:
- Lăo thường hay kể em nghe những
chuyện đại loại như vậy cả, không rơ các anh chị cảm
thấy thế nào chứ riêng em th́ nghe cũng mê lắm và làm em
suy nghĩ lung lắm các anh chị à. Đó chính là điều làm em
thương kính Lăo như đă nói với các anh chị.
Chu Vũ