MX Phạm Văn Chung
I- Sơ lược bối cảnh dẫn đến trận Quảng Trị
Phía Hoa Kỳ:
Chiến thuật lùng diệt địch áp dụng tại cuộc chiến Việt Nam rất hiệu
quả, lối đánh chủ động này là t́m kiếm địch bất cứ ở đâu, từ đồng
bằng đến cao nguyên, ngay cả mật khu Việt cộng nằm giữa rừng rậm
cũng xông vào. Những đoàn trực thăng đổ quân ngay trên đầu địch để
giao chiến, các đơn vị chính quy Cộng sản Bắc Việt bị săn đuổi thiệt
hại nặng nề, chạy tan tác. Không c̣n chỗ nào an toàn, bổ xung dưỡng
quân nữa phải dạt sang lănh thổ Cam Bốt và Lào để sinh tồn.
Lẽ dĩ nhiên suốt ngày t́m địch mà đánh th́ thương vong phải nhiều,
người viết nhớ có tuần cao nhất là hơn 3OO lính Mỹ hy sinh làm rúng
động quần chúng. Sự chịu đựng của dân chúng Hoa Kỳ thường thường
giới hạn, thêm vào sự thiên tả của giới truyền thông báo chí đă
phóng đi những h́nh ảnh mô tả tin tức chiến sự một chiều, gây ảnh
hưởng xấu về cuộc chiến bảo vệ Tự do tại miền Nam Việt Nam.
Phong trào phản chiến cũng phát động rầm rộ tại các trường đại học,
sinh viên tuần tự biểu t́nh chống chiến tranh Việt Nam khắp Hoa Kỳ.
Bắt mạch rơ tâm lư quần chúng, nhất là nhu cầu tranh cử hứa cố gắng
chấm dứt chiến tranh, khi tái đắc cử Tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon
một mặt cố gắng bắt tay Trung cộng, một mặt ra lệnh rút dần các đơn
vị tham chiến Mỹ, Đồng minh khỏi Việt Nam, chỉ để lại sĩ quan cố vấn
các đại đơn vị Quân Lực Việt Nam Cộng Ḥa, một phái bộ yểm trợ tiếp
vận tại Saigon đồng thời tuyên bố Việt Nam hóa chiến tranh.
Miền Nam Việt Nam:
Miền Nam phồn thịnh giả tạo nhờ hơn nửa triệu quân Mỹ, Đồng minh trú
đóng, nên khi đoàn quân này rút đi, những khó khăn về kinh tế bắt
đầu. Các phong trào đối lập chính trị với chính phủ nền đệ II Cộng
ḥa quấy phá mạnh mẽ gây nhiều xáo trộn xă hội. Một số quần chúng
chỉ lo làm giàu nhờ chiến tranh, c̣n đa số không thấu triệt lắm về
Cộng sản, đă thờ ơ với cuộc chiến đấu tự vệ sống c̣n này, gần như
giao khoán trên vai những người lính của Quân Lực Việt Nam Cộng Ḥa.
Miền Bắc Việt Nam:
Như trên đă tŕnh bày, các đơn vị chính quy Cộng sản Bắc Việt bị săn
đuổi thường xuyên, mất địa bàn hoạt động. Tiếp đến trận Tổng công
kích Tết Mậu Thân năm 1968 hy vọng dân chúng miền Nam nổi dậy theo,
đă hoàn toàn thất bại. Tại miền Nam mọi hạ tầng cơ sở, những đơn vị
du kích địa phương hậu cần, mật khu gần như bị tiêu diệt hoặc phá vỡ
tan hoang, không thể hướng dẫn, yểm trợ tiếp vận những đơn vị từ Bắc
vào được nữa. Cũng suốt thời gian này quân Việt Nam Cộng Ḥa và Đồng
minh tiếp tục săn đuổi truy lùng tiêu diệt, vượt sang cả lănh thổ
Cam Bốt và Hạ Lào. V́ vậy chiến trường miền Nam yên lặng trống vắng
suốt từ 1968 đến 1971.
Về nội t́nh miền Bắc sức chịu đựng của dân chúng gần như kiệt lực.
Kinh tế suy thoái trầm trọng, các cơ sở kinh tế hạ tầng vừa nhen
nhúm đă bị không quân Mỹ oanh tạc tàn phá. Bắc Việt cảm thấy không
thể thắng được, nhất là không thể nào xây dựng lại cơ sở hạ tầng để
tiếp tục cuộc chiến nửa du kích nửa chính quy mà người Cộng sản gọi
là “cuộc chiến có mức độ” trong miền Nam được nữa. Có nhiều mâu
thuẫn trong hàng lănh đạo Cộng sản Bắc Việt, nhưng rồi họ quyết định
phải giải quyết cuộc xâm chiếm miền Nam dù thắng hay bại bằng chính
quy chiến liên hợp với thủ thuật chính trị, dốc toàn lực vào trận
chiến cuối cùng.
Dựa vào những yếu tố chính trị, quân sự thuận lợi cho họ như Mỹ bắt
tay Trung cộng, miền Nam Việt Nam không c̣n là nút chặn Cộng sản về
phía Nam nữa, quần chúng Mỹ bị giới truyền thông báo chí thiên tả
hướng dẫn sai lạc về cuộc chiến Việt Nam, thấy rơ ư đồ của Mỹ chỉ
muốn rút chân khỏi vũng lầy Việt Nam và sẽ không trở lại bất cứ t́nh
huống nào. Trong hơn 3 năm chuẩn bị như mở rộng đường ṃn Hồ Chí
Minh làm đường tiếp vận chính, có khả năng chịu đựng được sự vận
chuyển của chiến xa hạng nặng Nga, pháo cùng cơ giới, dụng cụ chiến
tranh khác do Nga sô mới viện trợ, hoàn tất hệ thống ống dẫn dầu,
xăng vào chiến trường vùng I, II của Việt Nam Cộng Ḥa. Chuẩn bị, bí
mật chuyển quân đă xong.
Thực hiện mưu đồ:
Như những bài trước đă viết, vào ngày 3O/3/1972 hồi 12 giờ trưa Cộng
sản Bắc Việt khai diễn chiến dịch Nguyễn Huệ, tung hàng chục sư
đoàn, hàng ngàn chiến xa, đại pháo, hỏa tiễn ồ ạt tấn công vào lănh
thổ vùng I, II, III miền Nam. Ư đồ muốn chiếm một tỉnh nào đó để có
đất có dân hầu đặt chính phủ do họ nặn ra (Giải phóng miền Nam) như
Ban Mê Thuột, B́nh Long hay Quảng Trị.
Mở màn được ít tuần, cả 3 mũi tiến chiếm đều bị chặn, phản công kịch
liệt của quân lực Việt Nam Cộng Ḥa. Thấy khó đạt ư định chiếm Ban
Mê Thuột hay B́nh Long là tỉnh ở gần Saigon thủ đô miền Nam có nhiều
lợi điểm chính trị, gây tiếng vang quốc tế nhiều hơn. Ban chính trị
Trung ương đảng Cộng sản Việt Nam quyết định đổi diện thành điểm,
nhắm vào tỉnh Quảng Trị gần hậu phương Bắc Việt, tiện bề tăng viện,
yểm trợ đồng thời tung thêm 2 sư đoàn trừ bị cuối cùng vào trận
Quảng Trị. Khi khởi đầu tại vùng hỏa tuyến, Bắc Việt xua 5 sư đoàn
tác chiến, 2 trung đoàn pháo, 1 trung đoàn pḥng không cùng các đơn
vị thuộc mặt trận B5 (Quảng Tri.-Thừa Thiên) gồm: 2 trung đoàn tác
chiến, 1 trung đoàn pháo, 1 trung đoàn tên lửa (hỏa tiễn), 1 trung
đoàn đặc công, như vậy là hơn 1 sư đoàn nữa. Họ dùng chiến thuật bộ
binh hợp đồng chiến xa, chia nhiều mũi nhỏ, tiền pháo hậu xung các
cứ điểm hay hỏa lực của ta suốt dọc phía Nam vĩ tuyến 17 từ bờ biển
lên đến biên giới Lào.
Bất ngờ bị một lực lượng đông hơn 4, 5 lần tấn công nên Sư đoàn 3 Bộ
binh cùng một số lực lượng Tổng trừ bị cầm cự lui dần tuần tự bỏ thị
trấn Đông Hà, căn cứ Ái Tử bản doanh của Sư đoàn 3 Bộ binh, qua sông
Thạch Hăn, thị xă Quảng Trị, về hẳn phía Nam sông Mỹ Chánh. Tại con
sông này, đà tấn công ồ ạt, hung hăn của quân Cộng sản Bắc Việt đă
bị Lữ đoàn 369 Thủy Quân Lục Chiến chận đứng vào ngày 3/5/1972. Đây
là đường ranh Nam Bắc phân tranh tạm thời cho đến khi Quân lực Việt
Nam Cộng Ḥa đứng lên tiến vào tái chiếm thị xă Quảng Trị vào ngày
16/9/1972.
II- Công cuộc tái chiếm.
Vào khoảng 1 giờ trưa ngày 5/5/72 Trung tướng Ngô Quang Trưởng cùng
Thiếu tướng Nguyễn Duy Hinh, Đại tá Lê Văn Thân (sau thăng cấp Chuẩn
tướng), Đại tá Phạm Văn Phô trưởng pḥng 2 Quân đoàn, đáp trực thăng
bất ngờ thăm viếng Bộ chỉ huy Lữ đoàn 369 tại quận lỵ Phong Điền
tỉnh Thừa Thiên. Sự thăm viếng này gây ngạc nhiên cho chúng tôi v́
hiện ông đang là Tư lệnh Quân đoàn 4. Vẻ mặt đăm chiêu suy nghĩ
Trung tướng Trưởng chậm răi nói:
- Tôi vừa được Tổng thống chỉ định thay thế Trung tướng Hoàng Xuân
Lăm, Chung cho tôi rơ t́nh h́nh bây giờ ra sao ?
Sau khi nghe tŕnh bày sơ qua t́nh h́nh bạn, địch xong, trên đường
trở lại băi đáp, Trung tướng Trưởng vẫy tay để đoàn tùy tùng đi
trước, riêng ông đứng lại để có dịp nói riêng với tôi. Ông không
dùng uy phong của một vị Tư lệnh Quân đoàn để hỏi một Đại tá Lữ đoàn
trưởng dưới quyền, tôi cảm thấy từ lời nói, ánh mắt như biểu lộ t́nh
huynh đệ chân thành, t́nh chiến hữu giữa trận mạc cùng nhau chia xẻ
nhiệm vụ nặng nề, ông nói:
- Chung đừng ngần ngại ǵ hết, cứ nói thật. "Ông nhấn mạnh chữ nói
thật" cho tôi biết, liệu ḿnh có giữ được không ? "ư ông muốn hỏi
c̣n có thể chịu đựng được những đợt tấn công sắp tới không? ".
Tôi trả lời:
- Ḿnh giữ được Trung tướng.
Nghe tôi trả lời chắc nịch, dứt khoát như vậy, mắt ông bừng lên ánh
lửa quyết tâm. Ông trầm ngâm một chút rồi hỏi thêm:
- Chung có yêu cầu ǵ ở tôi không?
- Xin Trung tướng chú trọng đặc biệt tới Bộ Tham Mưu Quân Đoàn hơi
kém và lực lượng Địa Phương Quân Thừa Thiên cứ muốn rút đi.
- Tôi hứa với Chung sẽ chấn chỉnh Bộ Tham Mưu Quân đoàn đồng thời
chỉ thị cho Đại tá Tôn Thất Khiên, Tỉnh trưởng kiêm Tiểu khu trưởng
ngay về các đơn vị Địa Phương Quân.
Về phía Quân lực Việt Nam Cộng Ḥa, ngoài sự thay đổi Tư lệnh Quân
đoàn 1, tuần tự kế tiếp trong tháng 5/72 Đại tá Bùi Thế Lân, Tư lệnh
phó lên thay Trung tướng Lê Nguyên Khang Tư lệnh Sư đoàn Thủy Quân
Lục Chiến, Tướng Khang về Phụ tá Hành quân Tổng Tham Mưu trưởng Quân
lực Việt Nam Cộng Ḥa. Đại tá Lân sau đó thăng cấp Chuẩn tướng. Đại
tá Lê Quang Lưỡng thăng cấp Chuẩn tướng thay Trung tướng Dư Quốc
Đống, Tư lệnh Sư đoàn Nhảy Dù, tháng sau đó. Về nội bộ Sư đoàn Thủy
Quân Lục Chiến: Đại tá Nguyễn Thành Trí thay Đại tá Lân làm Tư lệnh
phó Sư đoàn, Trung tá Nguyễn Thế Lương sau thăng cấp Đại tá được chỉ
định Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 369 thay Đại tá Phạm Văn Chung giữ nhiệm
vụ Tham mưu trưởng Hành quân Sư đoàn. Tướng Ngô Quang Trưởng là vị
Tướng trận mạc, ông có thói quen sau khi nhận nhiệm sở mới thường
bay một ṿng quan sát, tự tai nghe các sĩ quan Chỉ huy mặt trận
tŕnh bày để phối kiểm các điều sĩ quan trong Bộ tham mưu cung cấp
cho ông. Ông nhận thấy 3 điểm chiến lược quân sự, chính trị cần phải
làm ngay:
1. Tái bổ xung, trang bị các đơn vị bị tổn thất vừa qua, tái phối
trí lực lượng c̣n lại ngay để có thể ngăn chận âm mưu địch tiến
chiếm thị xă Huế từ hướng Bắc (vượt tuyến Mỹ Chánh), hoặc phía Tây
(từ thung lũng Ashau - Alưới).
2. Tái chiếm lại những phần đất vừa lọt vào tay quân Cộng sản Bắc
Việt.
3. Văn hồi trật tự xă hội, gây ḷng tin cho quân dân cán chính vùng
địa đầu giới tuyến. Những năm trước đó Tướng Trưởng đă giữ chức Tư
lệnh Sư đoàn 1 Bộ binh nên ông rành rẽ nhân văn địa thế toàn vùng.
Đây là lợi điểm để ông dễ dàng khôi phục lại ḷng tin của mọi người.
Song song việc thi hành điểm chiến lược 1, ông nghĩ ngay đến việc
tái chiếm thị xă Quảng Trị (người viết đoán v́ t́nh h́nh chính trị
hồi đó, Tổng thống Thiệu đă phần nào thôi thúc ông). Ông chỉ định
Đại tá Lê Văn Thân (là một sĩ quan Pháo binh giỏi, đi cùng ông từ
vùng 4 chiến thuật ra) làm Trưởng ban thiết kế kế hoạch tái chiếm
Quảng Trị gồm:
- Quân đoàn 1: Đại tá Phạm V. Ngh́n Trưởng pḥng 3, Đại tá Phạm V.
Phô Trưởng pḥng 2.
- Sư đoàn Dù: Đại tá Lê Văn Ngọc, Đại tá Lê Văn Phát
- Sư đoàn TQLC: Đại tá Phạm Văn Chung, Trung tá Đỗ Kỳ (sau thăng cấp
Đại tá).
Để bảo mật tuyệt đối, ông cho lập một pḥng riêng biệt (không liên
hệ ǵ với các sĩ quan tham mưu khác của Bộ tư lệnh Quân đoàn 1) dành
cho ban thiết kế soạn thảo kế hoạch.Sau khi chiếm tỉnh, thị xă Quảng
Trị quân Cộng sản Bắc Việt pḥng thủ kiên cố chiều sâu dày đặc,
nguyên thị xă, cổ thành Đinh Công Tráng do một Sư đoàn tăng cường
chiến xa, 1 Trung đoàn đặc công và bao bọc bởi hỏa lực pháo, hỏa
tiễn khủng khiếp. Xung quanh về phía Nam giáp tuyến Mỹ Chánh, phía
Tây nhà thờ La Vang, phía Đông biển, phía Bắc sông Thạch Hăn với 4
Sư đoàn khác chia nhau trấn giữ, giai đoạn này chúng thêm 2 Sư đoàn
trừ bị cuối cùng 32O và 325 đă vào đến phía Nam sông Bến Hải.
Mưu đồ chính trị của Bắc Việt là nhất quyết chiếm giữ thị xă Quảng
Trị làm thủ đô cho chính phủ bù nh́n Giải Phóng Miền Nam để mạnh
tiếng nói trong Hội đàm Ba Lê đang tiếp diễn. Về phía chính phủ Việt
Nam Cộng Ḥa ra lệnh Quân đoàn 1 phải chiếm lại bằng mọi giá, nên
trận đánh từ bản chất đả nói lên sự gay cấn, ác liệt ngay từ giây
phút đầu. Trong khi đang thiết kế cùng tập trung lực lượng tái chiếm
như Sư đoàn Dù tăng phái Quân đoàn 1 ngày 22/5, Sư đoàn Thủy Quân
Lục Chiến tuyến pḥng thủ phía Bắc (sông Mỹ Chánh), Sư đoàn 1 Bộ
binh trấn phía Tây thị xă Huế. Tất cả đều tung các cuộc tấn công hạn
chế thăm ḍ để giữ thế chủ động trong pḥng thủ:
Sư đoàn Thủy Quân Lục Chiến:
- Ngày 12/5 cuộc hành quân Sóng Thần 5/72 của Lữ đoàn 369 có 2 tiểu
đoàn trực thăng vận vào quận Hải Lăng, 1 Tiểu đoàn vượt sông Mỹ
Chánh bắt tay với 2 Tiểu đoàn trên. Đụng độ với Trung đoàn 66 của Sư
đoàn 3O4 Bắc Việt.
- Ngày 24/5 hành quân Sóng Thần 6/72 của Lữ đoàn 147 đă tung 2 Tiểu
đoàn trực thăng vận vào Đông Bắc quận Hải Lăng, 1 Tiểu đoàn đổ bộ từ
tàu vào băi biển Mỹ Thủy. Đụng độ với Trung đoàn 18 của Sư đoàn 325
Bắc Việt.
Sư đoàn 1 Bộ binh:
- Ngày 15/5 tung 2 Trung đoàn mở rộng ṿng đai về phía Tây, chiếm
căn cứ hỏa lực Bastogne và Checkmate. Đụng độ với các Trung đoàn
thuộc Sư đoàn 324 B của Bắc Việt.
Phía Cộng sản Bắc Việt:
- Ngày 21/5 bộ binh cùng chiến xa địch tấn công vào khu vực pḥng
thủ của Lữ đoàn 369 Thủy Quân Lục Chiến, thọc sâu vào tuyến pḥng
thủ của ta nhưng bị đẩy lui.
- Ngày 22/5 khoảng 3 giờ sáng địch tung 2O chiến xa và bộ binh tấn
công 2 đợt vào 1 Tiểu đoàn cùng Bộ chỉ huy Lữ đoàn 369 Thủy Quân Lục
Chiến, bị đẩy lui trước khi trời sáng rơ.
- Ngày 25/5 địch chuyển hướng tấn công sang Lữ đoàn 258 Thủy Quân
Lục Chiến phía Tây, dàn trận giữa ban ngày, bị đẩy lui, thiệt hại
nặng v́ phi pháo của ta.
- Ngày 26/5 địch tấn công mạnh mẽ vào khu vực Liên đoàn 1 Biệt Động
Quân, lọt vào gần sát các cơ sở chỉ huy, nhưng Biệt Động Quân đă
dũng mănh phản công đẩy lui.
Sang tháng 6/72 để chuẩn bị cho công cuộc tái chiếm thị xă Quảng
Trị, Thủy Quân Lục Chiến tấn công (Sóng Thần 8/72) đồng loạt tung 4
Tiểu đoàn vượt sông Mỹ Chánh, được không quân, pháo binh yểm trợ,
địch kháng cự mạnh mẽ, nhưng lực lượng Thủy Quân Lục Chiến tiếp tục
tiến, chiếm giữ phần đất vừa giành được. Các đơn vị Công binh theo
sau lập ngay tuyến pḥng thủ sâu lên phía Bắc. Ngày 18/6 tiếp luôn
cuộc hành quân Sóng Thần 8A/72, nhiều Tiểu đoàn Thủy Quân Lục Chiến
song song tiến chiếm, giành từng trăm thước đất một, đẩy lui địch
khoảng 4 cây số về phía Bắc tuyến Mỹ Chánh và chấm dứt ngày 27/6.
Quân đoàn 1 với lệnh hành quân Lam Sơn 72, chính thức mở màn cuộc
tái chiếm thị xă Quảng Trị. Lực lượng Việt Nam Cộng Ḥa gồm: Sư đoàn
Dù, Sư đoàn Thủy Quân Lục Chiến, 3 Liên đoàn Biệt Động Quân, Lữ đoàn
1 Kỵ binh Thiết giáp, Pháo binh cùng các đơn vị yểm trợ khác cơ hữu
Quân đoàn 1, Không quân, Hải quân vùng 1 chiến thuật. Về tương quan
lực lượng th́ quân Cộng Sản Bắc Việt trội hơn ta về bộ binh, thiết
giáp, pháo binh 4 trên 1. Riêng Quân lực Việt Nam Cộng Ḥa ưu thế về
không quân và hải quân (xem bản tương quan lực lượng). Quan niệm
hành quân: ngày 28/6 hồi 7 giờ sáng, lực lượng Việt Nam Cộng Ḥa
vượt tuyến xuất phát (Mỹ Chánh) tiến về hướng Bắc (Quảng Trị). Sư
đoàn Dù tăng phái thiết đoàn xa, các Liên đoàn Biệt Động Quân tiến
theo trục quốc lộ 1, trách nhiệm kéo dài về phía Tây. Sư đoàn Thủy
Quân Lục Chiến tăng phái chiến xa, các lực lượng tăng phái khác
trách nhiệm phía Đông quốc lộ 1 đến sát bờ biển. Ngoài biển có hải
quân tuần pḥng kiểm soát, xa hơn nữa có vài chiến hạm của Đệ thất
hạm đội Mỹ, nếu cần lực lượng tái chiếm có thể xin hải pháo yểm trợ,
không quân yểm trợ hỏa lực theo nhu cầu trận địa. Khoảng đường từ Mỹ
Chánh đến thị xă Quảng Trị chừng 15 cây số, đoạn này lực lượng tái
chiếm coi như 15 cây số máu. Quân Cộng sản Bắc Việt đặt các chốt hầm
hố kiên cố, ḿn bẫy, yểm trợ bởi hỏa lực pháo binh, hỏa tiễn hiện
đại. Lực lượng Dù và Thủy Quân Lục Chiến phải phá chốt từng vài trăm
thước một để tiến lần sát mục tiêu Quảng Trị.
Sau khoảng 3O ngày chiến đấu trong hoàn cảnh bất lợi về mọi mặt, Dù
và Thủy Quân Lục Chiến song tiến vượt qua đường máu, bám sát thị xă
Quảng Trị như đă nói trên được pḥng thủ bởi 1 Sư đoàn với chiến xa,
riêng Cổ Thành 1 Trung đoàn thêm các đơn vị đặc công. Phía Thủy Quân
Lục Chiến, Tướng Bùi Thế Lân tính toán chấp nhận rủi may, thả những
đợt trực thăng vận quân vào sau lưng địch như: ngày 11/7 đổ Tiểu
đoàn 1 vào vùng 2 cây số phía Bắc thị xă, hương lộ 56O cắt trục tiếp
vận của địch vào trận địa. Ngày 24/7 thả Tiểu đoàn 5 vào vùng 1O cây
số Đông Bắc Quảng Trị, mục đích gây nao núng tinh thần, xáo trộn sau
lưng địch để mũi tấn công chính đẩy địch ra khỏi hệ thống pḥng thủ
kiên cố, thu ngắn thời gian cùng bớt tổn hao xương máu quân sĩ. B́nh
thường ra mục tiêu nằm trên trục tiến quân của đơn vị nào th́ đơn vị
đó đánh chiếm. Quận lỵ Hải Lăng, thị xă Quảng Trị nằm trên đường
tiến quân của Thủy Quân Lục Chiến nhưng Tướng Trưởng lại giao cho Dù
đánh chiếm 2 mục tiêu trên. Lư do dự đoán Tướng Trưởng nguyên gốc
Dù, có lẽ ông muốn dành vinh dự cho Sư đoàn Dù, việc này làm Tướng
Lân của Thủy Quân Lục Chiến buồn ḷng không ít .
Sát ṿng đai thị xă, các chốt pḥng thủ địch càng dầy đặc hơn, lực
lượng tái chiếm phải tiêu diệt địch từng trăm thước, tiến lên , lùi
xuống dằng co nhiều ngày, lúc tung lựu đạn, khi cận chiến lưỡi lê...
Tấn công lúc xẩm tối, khi mờ sáng giành nhau từng thước đất, từng
căn phố ! Từ xa nh́n về Quảng Trị chỉ thấy một trời khói đất mịt mù,
tiếng bom đạn, tiếng súng lớn súng nhỏ đôi bên không c̣n phân biệt,
chỉ nghe ầm ́ như sấm động rền rĩ cả bầu trời. Người ta có cảm tưởng
như thành phố Quảng Trị đang rung lên v́ một cơn địa chấn nặng, tàn
phá hăi hùng. Khai thác nhật kư trên tử thi binh sĩ Bắc Việt ghi lại
cảnh bom đạn trút xuống đầu họ như sau: “Mẹ ơi, con chắc không thể
nào sống sót để nh́n thấy mẹ nữa, bạn chung quanh con chết dần hàng
ngày rồi, con đang cuốn ḿnh trong căn hầm này cả tháng rồi không ra
khỏi. Pháo, giời ơi pháo suốt ngày đêm, đầu con lung bung, ăn không
được, ngủ không được, đầu con như muốn vỡ tung ra, máu tai đă bắt
đầu chảy rồi, như các bạn con đứa nào chết cũng đầy máu tai máu mũi.
Pháo, giời ơi lại pháo, con điên mất không thể nào chịu đựng được
nữa, chắc không thể nào con về Bắc với mẹ nữa”.
Đấy là hậu quả của 2, 3 đợt “Hỏa Lôi”, xin nói rơ mỗi đợt lâu 24 hay
48 tiếng đồng hồ, mọi hỏa lực yểm trợ như: không quân, hải pháo,
pháo binh tập trung hàng trăm khẩu thay phiên nhau trút bom, tác xạ
ngày đêm không ngừng theo thời gian ấn định vào mục tiêu (Time on
target). Thật là địa ngục trần gian ! Thủy Quân Lục Chiến đă chiếm
xong phía Đông và Đông Bắc mục tiêu Quảng Trị, để Dù tấn chiếm thị
xă cùng cổ thành. Đơn vị tuyến đầu của Dù vẫn chưa tiến sát được tới
Cổ Thành, một vài lần cố gắng cắm cờ vào tường Cổ Thành. Lực lượng
Dù đă bị tổn thất nhiều qua các trận đánh ác liệt tại Cao nguyên,
B́nh Long - An Lộc, tiếp theo sự thiệt hại khá cao trong trận tái
chiếm này nên sự dũng mănh có phần nào sa sút.
Theo sự hiểu biết giới hạn của người viết, Tổng thống Thiệu sốt ruột
có ư thúc Tướng Trưởng ráng chiếm lại Quảng Trị nhanh hơn v́ nhu cầu
chính trị quốc tế lúc bấy giờ, nên Tướng Trưởng chỉ định Thủy Quân
Lục Chiến thay Dù đánh chiếm thị xă và Cổ Thành Quaœng Trị vào ngày
27/7/72.
Nhận được lệnh, Tướng Lân trầm ngâm suy nghĩ, nét mặt ông hằn lên,
người viết nhận thấy h́nh như nội tâm ông đang dằng co mănh liệt, v́
danh dự binh chủng, quân đội và ngay cả tương lai vơ nghiệp. Ông
cùng các sĩ quan tham mưu thiết kế kỹ lưỡng và chọn chiến thuật xa
luân chiến. Nghĩa là dùng Lữ đoàn 258 Lữ đoàn trưởng là Đại tá Ngô
Văn Định trách nhiệm phía Tây, Lữ đoàn 147 Lữ đoàn trưởng Đại tá
Nguyễn Năng Bảo phía Đông thị xă, Lữ đoàn 369 Lữ đoàn trưởng Đại tá
Nguyễn Thế Lương trừ bị, c̣n các Tiểu đoàn Thủy Quân Lục Chiến từ 1
đến 9 thay phiên nhau trực thuộc Lữ đoàn lên tuyến đầu chiến đấu,
rồi lui về sau bổ sung nghỉ ngơi.
Nhờ vậy các Tiểu đoàn Thủy Quân Lục Chiến đều được bổ sung đều đặn,
khả năng chiến đấu không quá suy giảm v́ tổn thất. Suốt thời gian
đánh chiếm lại thị xă Quảng Trị, Tướng Lân cứ 6 giờ sáng bay từ Bộ
tư lệnh Sư đoàn tại quận lỵ Hương Điền lên sát trận địa, ngồi ngay
cạnh các Lữ đoàn trưởng trực tiếp điều khiển trận đánh. Ông rất chi
tiết, kỹ lưỡng từng điểm nhỏ, cũng không lạ lắm v́ ông nổi tiếng là
một sĩ quan tham mưu giỏi trước khi nhận nhiệm vụ Tư lệnh Sư đoàn,
nhờ vậy Thủy Quân Lục Chiến tránh được nhiều tổn thất vô ích.
Trận Quảng Trị được mô tả là khủng khiếp, ác liệt, đẫm máu không
thua ǵ các trận đánh đẫm máu khác trên thế giới. Xin hăy nghe một
sĩ quan Trung đội trưởng nói: “Muốn bị thương dễ lắm, chỉ cần dơ tay
lên khỏi miệng hố cá nhân hoặc tḥ tay ra khỏi cửa hầm th́ dính đạn
liền!”. Khoảng 5O ngày trong khung vuông mỗi chiều chừng 15 cây số,
hàng chục Sư đoàn của hai phía quần thảo nhau dưới màn hỏa lực yểm
trợ hiện đại khủng khiếp đôi bên. Dưới mắt các nhà quân sự th́ trận
chiến đă tự diễn tả cái nồng độ tàn khốc, đẫm máu của nó, nói ǵ,
viết ǵ thêm cũng không thể hiện đầy đủ.
Riêng phía Thủy Quân Lục Chiến có nhiều bài viết về trận đánh lịch
sử này, nhưng mỗi tác giả nh́n một góc cạnh khác nhau, như Trung tá
Tiểu đoàn trưởng Thủy Quân Lục Chiến Trần Văn Hiển với bài viết
“Thủy Quân Lục Chiến Việt Nam và trận chiến xuân 1972 tại vùng I
chiến thuật”, như một Thủy Quân Lục Chiến với bài “Tiến về Quảng
Trị”, như Trung úy Thủy Quân Lục Chiến Văn Tấn Thạch bút hiệu Sói
Biển Thạch Thảo với “Tái chiếm cổ thành”, là cấp Trung đội trưởng,
Đại đội trưởng chiến đấu ngay sát tuyến đầu, vậy xin độc giả t́m
hiểu thêm các bài này để có cái nh́n toàn bộ trận đánh, từ một vài
yếu tố chính trị, tham mưu thiết kế đến lực lượng chiến đấu tuyến
đầu.
Thường ra th́ lực lượng tấn công bao giờ cũng phải trội hơn từ 3 đến
5 lần lực lượng pḥng thủ, thế mà trong trận Quảng Trị địch pḥng
thủ lại trội hơn ta tấn công đến 4 lần. Thật là phép lạ hay v́ yếu
tố danh dự, tâm lư nào mà Quân Lực Việt Nam Cộng Ḥa đă tạo nên
chiến thắng vẻ vang đó. Suốt thời gian tiếp diễn, biết bao nhiêu con
mắt từ mọi phía đều theo dơi, nh́n vào, cảm t́nh phe này, ác cảm phe
kia hay ngược lại. Nhưng kết quả cuối cùng đă chứng minh cái danh và
giá trị để đời của nó.
Sau trận đánh Quân Lực Việt Nam Cộng Ḥa được kính nể, coi như một
đội quân thiện chiến trên thế giới. Ngày 15/9/72 hồi 12 giờ 45 trưa
Thủy Quân Lục Chiến chiếm xong cổ thành, mục tiêu cuối cùng trong
trận Quảng Trị, cắm 2 lá cờ vàng 3 sọc đỏ nhỏ do toán tiến chiếm
tiền phong của 2 Lữ đoàn 258, 147 mang theo với cán cờ nối buộc sơ
sài trên 2 cổng cổ thành. Quảng Trị tan hoang, đổ nát thành đống
gạch vụn, vụn đến 2 lần, không một tấc đất nào không bị bom đạn cày
xới, không một vật nào trên mặt đất mà không bị đạn, miểng đạn cắt
xẻ. Và ngày 16/9/72 một lễ thượng kỳ tương đối long trọng hơn với
đầy nước mắt của binh lính Thủy Quân Lục Chiến. Quảng Trị thực sự
được tái chiếm.
III- Tiếng vang trận đánh
Cho đến hơn 2O năm sau, trong một quân trường Hoa kỳ, nhân sau bài
giảng về quân sự thế giới, vị Tướng thuyết tŕnh viên đă hỏi khoảng
2OO sĩ quan sinh viên (khóa sĩ quan tu nghiệp) rằng:
- Trên thế giới, quân đội nào chiến đấu giỏi?
Người nói quân đội Mỹ, kẻ nói Anh, Pháp , Do Thái ... Ông Tướng
thủng thẳng vừa mỉm cười vừa nói:
- Lực lượng Tổng trừ bị Thủy Quân Lục Chiến, Dù, Biệt Động Quân Quân
Lực Việt Nam Cộng Ḥa chiến đấu giỏi. Một Sư đoàn của họ có khả năng
chiến đấu bằng 5 Sư đoàn khác, nhưng tiếc thay những lực lượng này
không c̣n nữa. Và ông hỏi tiếp:
- Ở đây có sĩ quan nào gốc Việt Nam hăy đứng lên.
Một tiếng có vang lên gần cuối pḥng, một thanh niên Mỹ gốc Việt mặt
xạm đen, đầy hănh diện đứng lên. Hàng trăm con mắt đều nh́n về phía
Đại úy Nhảy Dù Mỹ gốc Việt gịng họ Lương. Vị Tướng tiếp:
- Tôi đoán không lầm th́ thân sinh của Đại úy là cựu quân nhân xưa
kia. Đại úy Lương trả lời:
- Thưa Trung tướng vâng, cha tôi là một cựu Thiếu tá Thủy Quân Lục
Chiến Quân Lực Việt Nam Cộng Ḥa ngày xưa.
Tất cả mọi người trong hội trường đều kêu “ồ” và vị Tướng cho phép
Đại úy Lương ngồi xuống. Sau buổi học đó, các bạn đồng khóa nh́n Đại
úy Lương với con mắt nể phục hơn. Đại úy Lương tâm sự: “Khi c̣n ở
nhà, thấy bố tôi và các chiến hữu của ông nói về Quân Lực Việt Nam
Cộng Ḥa cùng các trận đánh..., tôi có ư coi thường, v́ các ông già
trên dưới 6O tuổi này, ốm o, nhăn nhúm, nói tiếng Mỹ ngập ngừng,
ngắt quăng, làm sao để lại ấn tượng hào hùng trong tâm trí tôi được.
Nhưng nay tôi thật t́nh cúi đầu tạ lỗi cùng bố tôi và các chiến hữu
của ông. Kể từ ngày đó, cái nh́n và suy nghĩ của tôi về bố ḿnh khác
xưa nhiều lắm".
Trận Quảng Trị cũng được một số trường quân sự cao cấp của các quốc
gia đồng minh lấy làm case điển h́nh để nghiên cứu, giảng dạy.
IV- Hệ quả sau trận Quảng Trị
Điện tín, thư từ chúc mừng của các Tướng lănh tên tuổi, các quốc gia
Đồng minh gửi đến ca ngợi chiến thắng hào hùng này. Tổng thống,
Thượng Hạ viện Việt Nam Cộng Ḥa họp khẩn cấp thông báo cùng toàn
dân. Thủy Quân Lục Chiến Hoa Kỳ hănh diện với thế giới về trận
Iwo-Jima th́ Thủy Quân Lục Chiến Việt Nam đă làm cho thế giới nể
phục với chiến thắng Quảng Trị 16/9/72. Tiếng tăm đă vượt ra khỏi
cuộc chiến đấu tự vệ của miền Nam để đi vào tầm vóc quốc tế.
Những ngày sau đó, nhiều phái đoàn quân sự của các quốc gia bạn đă
đến tận nơi t́m hiểu. Đặc biệt Tướng Vanuxem của phái đoàn Pháp sau
khi nghe tŕnh bày sự thương vong đôi bên (riêng Thủy Quân Lục Chiến
khoảng 35OO binh lính hy sinh, theo tỷ lệ cứ 1 hy sinh khoảng 3 bị
thương), ông đứng bật dậy dơ tay chào và nói: “Tôi ngưỡng mộ Tướng
Lân cùng toàn thể binh lính Thủy Quân Lục Chiến Việt Nam”. Tướng
Vanuxem được mệnh danh là “con hùm xám Bắc Việt” (trong chiến tranh
Pháp - Việt Minh trước 1954), đứng trước sự tan hoang, đổ nát của cả
một thành phố cùng sự thiệt hại đôi bên, ông Tướng già dày dạn chiến
trường này đă cảm thấy ngay cái mức độ tàn khốc, ác liệt, đẫm máu
của trận đánh nên mới tỏ lời như trên.
Người chiến binh Thủy Quân Lục Chiến đă chiến đấu dũng cảm, đem thân
xác ḿnh ra chịu đựng thử thách giữa một hoàn cảnh thua thiệt mọi bề
để đạt mục tiêu to lớn của Quân đội và Quốc gia. Đài Saigon đă phát
thanh chương tŕnh đặc biệt về chiến thắng này và bài hát “Cờ bay
trên cổ thành Quảng Trị” đă được hát lên từ những ngày tháng oai
hùng đó.
Ngoài Bắc, Tướng Vơ Nguyên Giáp, Tổng tư lệnh quân đội nhân dân Cộng
sản Bắc Việt đă bật khóc khi hay tin Quảng Trị thất thủ với hàng
trăm ngàn quân sĩ thương vong, vũ khí và trang bị nặng bị tổn thất
hầu hết. Ông mất chức sau đó ít lâu.
V- Kết luận
Người viết xin có đôi lời với những người lính Thủy Quân Lục Chiến:
- Lịch sử là những biến cố nhân tạo hoặc thiên tạo, chiến thắng
Quảng Trị là do công sức của mọi quân binh chủng, Thủy Quân Lục
Chiến hy sinh thêm những giọt máu cuối cùng.
- Hai mươi bốn năm sau, có dịp nói chuyện với những người lính Cộng
sản Bắc Việt đă dự trận Quảng Trị, họ đều bày tỏ sự tàn khốc, ác
liệt, đẫm máu của trận đánh.
-Người đời sau nói đến Quảng Trị không thể nào không nhắc đến binh
đoàn Thủy Quân Lục Chiến với những người lính Mũ Xanh anh dũng đă
làm tṛn nhiệm vụ được giao phó. Bắc Việt đă rút kinh nghiệm từ thất
bại đau đớn của cuộc đại tấn công mùa hè năm 1972, họ chuẩn bị thêm
3 năm nữa mới dám mở cuộc tấn chiếm 1975.
MX Phạm Văn Chung
Tiến tŕnh thành lập và phát triển BC TQLC
Chiến sử TQLC
Binh Chủng TQLC
Sơ lược về BC TQLC
Trung Tá Lê Quang
Trọng - Chỉ Huy Trưởng TQLCVN đầu tiên
Đại Úy Bùi Phó Chí vị
Tiểu Đoàn Trưởng TQLC đầu tiên
Trung Tá Lê Nhữ Hùng -
người đă góp công nhiều cho sự hùng mạnh của Đoàn Quân Mũ Xanh
Tiến tŕnh thành
lập Chiến Đoàn & Lữ Đoàn
Lữ Đoàn 258
Lữ Đoàn 369
Tiểu Đoàn 1 - Quái Điểu
Tiểu Đoàn 1 PB - Lôi Hỏa
Tiểu Đoàn 2 - Trâu Điên
Tiểu Đoàn 3 - Sói Biển
Tiểu Đoàn 4 - Ḱnh Ngư
Tiểu Đoàn 5 - Hắc Long
Tiểu Đoàn 6 - Thần Ưng
Tiểu Đoàn 7 - Hùm Xám
Tiểu Đoàn 8 - Ó Biển
Tiểu Đoàn 9 - Mănh Hổ
Tiểu Đoàn Tổng Hành Dinh
Tiểu
Đoàn Truyền Tin
Pháo Binh TQLC
Viết cho những người pháo
thủ Mũ Xanh
Một đoạn đường trong
cuộc đời Y Sĩ TQLC
Mật khu Đỗ Xá
Chiến
dịch Sống
T́nh Thương
Hành quân
Hội Đồng Sẩm
Tiểu
Đoàn 2 -
Trận An Qúi
Tiểu Đoàn 2 - Trận
chiến Tam Quan
Tiểu Đoàn 3
- Trận Bàng Long, Cay Lậy
Tiểu Đoàn 4
- Trận B́nh Giả lúc khởi đầu
Tiểu Đoàn 4 -
B́nh Giả ơi! C̣n nhớ măi
Tiểu Đoàn 5 - Trận
Mộ Đức
Tiểu Đoàn 5
- Trận Mộ Đức & Cái chết của vị TĐT
Chiến
Đoàn A -
Trận Phụng Dư
Chiến Đoàn A
- Trận
Đức Cơ
Chiến Đoàn B và TĐ-5
Dù Truy Kích CQ ở Ba Gia
Chiến
Đoàn B - Cuộc hành quân đổ bộ Deckhouse V Sóng Thần
Tiểu Đoàn 6 - Trận
Mậu Thân
TQLC Trong
Tết Mậu Thân
Chiến Đoàn A
- Trận Mậu Thân
H́nh Ảnh T/T Nguyễn Văn Thiệu
thăm TĐ2/TQLC
Cuộc
hành quân qua Cambodia
Tiểu
Đoàn 4 - Hành quân Cambodia
Tiểu
Đoàn 7 - Những ngày đầu
Tiểu
Đoàn 8 - Trận Cam-Bốt
Lữ
Đoàn B - Vượt biên qua Kampuchia
Hành
quân Lam Sơn 719
Tiểu
Đoàn 1 PB - Lôi Hỏa sang Lào
Tiểu
Đoàn 2 - Hành quan Lam Sơn 719
Tiểu
Đoàn 3 PB - Căn cứ hỏa lực Hồng Hà
Tiểu
Đoàn 4 - Đêm Hạ Lào sao dài quá!
Tiểu
Đoàn 9 - Trận chiến Ba Ḷng
Tiểu
Đoàn 9 - Trận chiến Động Cù Mông
Khoá 22 và Lam Sơn 719 Hạ Lào
TQLC/VN và cuộc tấn công của csBV tại Vùng I
Tiểu
Đoàn 3 - Tại
Đông Hà
Tiểu
Đoàn 3 PB - Tay đôi với tụi nó...
Tiểu Đoàn 4 - Mùa
hè đỏ lửa
Tiểu
Đoàn 5 - Những ngày đầu
Tiểu Đoàn 6 -
Thần Ưng trong mùa hè đỏ lửa
Tiểu
Đoàn 6 - Xé xác tăng địch
Tiểu
Đoàn 7 - Ngày đầu cuộc chiến
Trận QT 72 của Lữ Đoàn 258 TQLC
Lữ
Đoàn 258 - Chiến thắng Quảng Trị tháng 4, 1972
Công
sản BV bị TQLC đánh bại tại Đông Hà
Hành
lang máu
Tiểu
Đoàn 9 - Trận chiến cầu Bến Đá
Tiểu
Đoàn 9 - Rừng núi Barbara
Lữ
Đoàn 369 - Trân sông Mỹ Chánh
Tái
chiếm Cổ Thành Quảng Trị ngày 19-6-1972
Tiểu
Đoàn 1 - Thử lửa đầu tiên
Tiểu
Đoàn 1 - Nhảy vào Triệu Phong
Tiểu
Đoàn 1 - Đổ bộ trong ḷng địch
Tiểu
Đoàn 1 PB - 20,000 đạn đại bác mỗi ngày
Tiểu
Đoàn 2 - Cuộc chiến Cổ Thành Quảng Trị
Tiểu Đoàn 2 -
Tiêu diệt chiến xa CSBV thuộc Tr/Đ Tăng-Thiết Giáp 202
Tiểu
Đoàn 2 - Tái chiếm Dinh Tỉnh Trưởng & Toà Hành Chánh Quảng Trị
Tiểu
Đoàn 3 & 6 - Tiến về Quảng Trị
Tiểu
Đoàn 3 - Dựng cờ
Tiểu
Đoàn 5 - Hắc Long dậy sóng
Tiểu
Đoàn 5 - Đánh trên đầu địch
Người
Pháo Thủ TQLC trong cuộc chiến 1972
Pháo
Binh TQLC và trận Quảng Trị
Cờ
bay trên Cổ Thành Quảng Trị
Tiểu
Đoàn 2 - Cửa Việt, một chiến thắng vẻ vang và ngậm ngùi
Tiểu
Đoàn 3 PB - Trước khi ngưng bắn
Tiểu
Đoàn 4 - Hành quân Cửa Việt
Lữ
Đoàn 258 - Chiến tích sau cùng
Hương
lộ 555 lẻ loi
Tiểu
Đoàn 7 và Lữ Đoàn 147
Lữ
Đoàn 147 - Di tản chiến thuật
Tiểu
Đoàn 4 - Trận đánh cuối cùng
Tiểu
Đoàn 9 - Trận đánh cuối cùng
Băi
biển Non Nước: Một kết thúc tức tưởi, oan nghiệt
Vị
TĐT cuối cùng của Tiều Đoàn 1 Quái Điểu
Y Sĩ TQLC: Những người không thích sống lâu